Na današnji dan 1. studenog 1991. patrijarh Srpske Pravoslavne Crkve (SPC) Pavle poslao je više nego problematično pismo lordu Peteru Carringtonu, tadašnjem predsjedniku Međunarodne mirovne konferencije o bivšoj Jugoslaviji.
Pismo je poslano tijekom najžešće agresije Srbije i JNA, u najtežim trenucima za hrvatski narod kada su desetine tisuća Hrvata prognane ili ubijane na svojem kućnom pragu od krajnjeg juga Hrvatske pa sve do obala Dunava.
Grad Vukovar bio je na izdisaju, razrušen stotinama tisuća granata i u strepnji pred nadolazećim pokolje. Hrvatski gradovi bili su svakodnevno granatirani i puni izbjeglica sa okupiranih područja, a Hrvatsku i Hrvate je čekala neizvjesna budućnost.
U takvoj situaciji, u sveopćem ludilu u Srbiji, list „Pravoslavlje“ u svom broju od 1. studenog 1991. objavljuje patrijarhovo pismo.
U pismu poziva na izdvajanje „srpskih krajina“ iz te „nove Nezavisne Države Hrvatske“, te jasno ističe na nemogućnost suživota Srba sa Hrvatima, što je bila velika sablazan i potpuno suprotno Isusovom duhu i duhu evanđelja (donosimo izvornik na srpskome jeziku):
“Po drugi put u ovom veku srpski narod je suočen sa genocidom i izgonom sa teritorija na kojima je vekovima živeo. Prvi put se to dogodilo tokom Drugog svetskog rata, pod tzv. Nezavisnom Državom Hrvatskom,’ preko 700.000 Srba zaklano je i umoreno. Sa ponovnim proglašavanjem nezavisnosti Hrvatske i izričitim priznanjem njenog predstavnika Franje Tuđmana da je tzv. NDH njena preteča u tom navodno neprekinutom hiljadu dugodišnjem kontinuitetu hrvatske državnosti, započelo je novo, a po mogućim posledicama možda i pogubnije stradanje Srba u Hrvatskoj.
Ti naši sunarodnici, iste vere i krvi, suočeni su sa sledećim kobnim izborom: ili će se oružjem u ruci izboriti za opstanak u istoj državi sa maticom srpskog naroda, ili će biti prisiljeni da se iz te nove Nezavisne Države Hrvatske pre ili posle isele. Trećeg nema. Za to ih srpska država i srpski narod moraju zaštititi svim legitimnim sredstvima, uključujući i oružanu samoodbranu srpskih života i svih srpskih krajina. Teritorije na kojima je srpski narod vekovima živeo i na kojima je aprila 1941. imao etničku većinu pre genocida izvršenog nad njim od strane hrvatskih kvinsliških vlasti, ne mogu ostati u sastavu bilo kakve nezavisne Hrvatske, već sc moraju naći pod zajedničkim državnim krovom sa današnjom Srbijom i svim srpskim krajinama.
Vreme je da se shvati da žrtve genocida i njegovi negdašnji, a možda i budući, vinovnici ne mogu više živeti zajedno. Posle Drugog svetskog rata niko nije prisiljavao Jevreje da žive zajedno sa Nemcima u istoj državi. Srbi su, međutim, bili prisiljeni da žive zajedno sa Hrvatima, doduše u okviru Jugoslavije…
Granice te Hrvatske nisu ni istorijske ni etničke, nego određene voljom Josipa Broza – Tita, vođe komunističke revolucije u Jugoslaviji, a Hrvata po narodnosti. Onog trenutka kad su Hrvati proglasili nezavisnost takve Hrvatske, Srbi u Hrvatskoj su, koristeći to isto pravo naroda na samoopredeljenje do otcepljenja, odlučili da žive u krnjoj Jugoslaviji, odnosno u državi u kojoj će biti matica srpskog naroda. U protivnom, pre ili posle bili bi izloženi zatiranju svog nacionalnog identiteta, svoje vere i imena, a možda i progonstvu i fizičkom istrebljenju. Onima koji su vekovima unijatili i pokrštavali, a u Drugom svetskom ratu i fizički zatirali Srbe samo zbog toga što su Srbi i pravoslavni, više se ne može verovati.
Srpska pravoslavna crkva ovim se ne zalaže samo za istorijska i demokratska prava srpskog naroda već želi da stane na stranu pravde i istine, univerzalnih i hrišćanskih principa, na kojima bi morali da se zasnivaju odnosi među ljudima i narodima.”
Dana 15. ožujka 1999., prilikom svog prvog posjeta Hrvatskoj nakon rata, patrijarh SPC Pavle je potpuno promijenio ranije iznijete stavove i savjetovao Srbe da budu lojalni građani Hrvatske:
„Časno ispunjavajte svoje građanske dužnosti i postupajte savesno po državnim zakonima Republike Hrvatske“.
